Đặt Mình Là Nhân Vật Người Con Trong Bài Thơ: Mẹo Hay Giúp Trẻ Cảm Thụ Văn Học

Chào mừng các bố mẹ và các bạn nhỏ đến với chuyên mục Mẹo Vặt Cuộc Sống trên Nhật Ký Con Nít! Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá một bí kíp nhỏ nhưng có võ, giúp hành trình chinh phục thế giới thơ ca của các con trở nên thú vị và sâu sắc hơn rất nhiều. Đó chính là kỹ thuật đặt Mình Là Nhân Vật Người Con Trong Bài Thơ. Nghe có vẻ đơn giản phải không? Nhưng tin tôi đi, đây là chìa khóa để mở ra cánh cửa cảm xúc, giúp các con không chỉ đọc thơ bằng mắt mà còn bằng cả trái tim.

Trong thế giới rộng lớn của văn chương, đặc biệt là thơ ca, việc hiểu và cảm thụ được ý nghĩa sâu xa, những rung động tinh tế mà nhà thơ gửi gắm luôn là một thử thách, nhất là với các bạn nhỏ. Đôi khi, các con chỉ đọc lướt qua câu chữ mà chưa thực sự “chạm” được vào hồn thơ. Kỹ thuật đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ chính là một phương pháp tuyệt vời để khắc phục điều này. Nó giúp các con tạm thời bước ra khỏi vị trí người đọc, người học để “hóa thân” thành một ai đó đang tồn tại ngay trong bài thơ ấy – cụ thể hơn, là nhân vật người con. Từ góc nhìn ấy, cả bài thơ sẽ hiện ra với một sắc màu hoàn toàn khác, gần gũi hơn, chân thật hơn, và đặc biệt là dễ đồng cảm hơn rất nhiều.

Việc đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ không chỉ là một kỹ năng học thuật đơn thuần. Nó là một bài tập thực hành về sự đồng cảm, về việc nhìn thế giới qua đôi mắt của người khác, một kỹ năng sống vô cùng quý giá mà các con sẽ cần trong suốt cuộc đời. Hãy cùng Nhật Ký Con Nít đi sâu vào tìm hiểu xem tại sao kỹ thuật này lại hiệu quả đến vậy và làm thế nào để áp dụng nó một cách tốt nhất nhé!

Tại Sao Việc Đặt Mình Là Nhân Vật Người Con Trong Bài Thơ Lại Quan Trọng?

Bạn có bao giờ thắc mắc tại sao đôi khi chúng ta đọc một câu chuyện hay một bài thơ mà cảm thấy như đang được nói hộ lòng mình không? Đó chính là sức mạnh của sự đồng cảm. Với thơ ca, đặc biệt là những bài thơ viết về gia đình, tình cha mẹ, tình yêu quê hương dưới góc nhìn của một người con, việc đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ càng trở nên quan trọng.

Tại sao kỹ thuật này lại là chìa khóa cảm thụ thơ?

Việc đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ giúp thu hẹp khoảng cách giữa người đọc (các con) và bài thơ. Thay vì chỉ nhìn từ bên ngoài, các con sẽ bước vào thế giới nội tâm của nhân vật, trực tiếp trải nghiệm những cảm xúc, suy nghĩ, và hoàn cảnh sống mà nhà thơ miêu tả. Điều này tạo ra một kết nối cá nhân mạnh mẽ, khiến bài thơ không còn là những dòng chữ khô khan trên trang giấy mà trở thành một phần câu chuyện của chính các con.

Đứa trẻ ngồi đọc thơ, đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ, khuôn mặt chăm chú

Việc hóa thân vào nhân vật mang lại những lợi ích gì?

Áp dụng kỹ thuật đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ mang lại vô vàn lợi ích, không chỉ trong việc học văn mà còn trong sự phát triển nhân cách của trẻ:

Tăng cường khả năng thấu hiểu và đồng cảm: Khi đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ, các con sẽ cảm nhận được trực tiếp niềm vui, nỗi buồn, sự biết ơn, hay bất kỳ cảm xúc nào mà nhân vật trải qua. Điều này nuôi dưỡng lòng trắc ẩn và khả năng đặt mình vào vị trí của người khác trong cuộc sống thực.
Nâng cao kỹ năng đọc hiểu sâu: Thay vì chỉ nắm bắt nghĩa đen, các con sẽ tìm tòi ý nghĩa ẩn dụ, những tầng lớp cảm xúc sâu hơn mà nhà thơ khéo léo lồng ghép. Việc này rèn luyện tư duy phản biện và khả năng phân tích văn học.
Phát triển trí tưởng tượng và sáng tạo: Để đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ, các con cần sử dụng trí tưởng tượng để hình dung bối cảnh, âm thanh, mùi vị, cảm giác vật lý mà nhân vật trải qua. Điều này kích thích sự sáng tạo và khả năng tư duy hình ảnh.
Ghi nhớ bài thơ tốt hơn: Khi có sự kết nối cảm xúc, bài thơ sẽ dễ dàng đi vào tâm trí và ở lại lâu hơn. Các con sẽ không cần phải cố gắng ghi nhớ từng từ một cách máy móc mà nhớ cả câu chuyện, cảm xúc.
Yêu thích môn văn hơn: Khi việc đọc thơ trở nên thú vị và có ý nghĩa cá nhân, các con sẽ tự nhiên cảm thấy hứng thú với môn Ngữ văn, không còn coi đó là một môn học nhàm chán.
Rèn luyện khả năng diễn đạt: Khi đã cảm nhận sâu sắc, các con sẽ dễ dàng bày tỏ suy nghĩ, cảm xúc của mình về bài thơ, từ đó cải thiện khả năng nói và viết.

Chuyên gia tâm lý trẻ em, Tiến sĩ Trần Văn Hùng, đã từng chia sẻ: > “Việc khuyến khích trẻ đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ là một phương pháp giáo dục cảm xúc tuyệt vời. Nó không chỉ giúp trẻ hiểu văn học mà còn xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển EQ (chỉ số trí tuệ cảm xúc), giúp trẻ dễ dàng hòa nhập và thành công hơn trong cuộc sống.”

Làm Thế Nào Để Đặt Mình Là Nhân Vật Người Con Trong Bài Thơ?

Giờ thì chúng ta đã hiểu tại sao kỹ thuật này lại hữu ích đến vậy rồi. Nhưng làm thế nào để thực sự áp dụng nó? Đây là một quá trình đòi hỏi sự hướng dẫn ban đầu từ bố mẹ hoặc thầy cô, nhưng khi đã quen, các con có thể tự mình thực hiện. Hãy cùng khám phá từng bước nhé.

Bắt đầu như thế nào để hóa thân vào nhân vật?

Bước đầu tiên để đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ là đọc bài thơ thật chậm rãi và cẩn thận. Đừng vội vàng phân tích hay tìm ý nghĩa. Hãy đọc để cảm nhận giai điệu, vần điệu, và đặc biệt là những từ ngữ gợi tả hình ảnh, âm thanh, mùi vị, cảm xúc.

Hãy chọn những bài thơ có nhân vật người con rõ ràng hoặc những bài thơ viết về chủ đề gần gũi với tuổi thơ, gia đình. Ví dụ, những bài thơ về mẹ, về cha, về bà, về quê hương, về kỷ niệm tuổi thơ. Việc lựa chọn bài thơ phù hợp rất quan trọng. Đối với những bạn đang học chương trình tiếng việt lớp 5 vnen tập 2, có rất nhiều bài thơ hay và gần gũi để thực hành kỹ thuật này.

Đứa trẻ và người lớn đang cùng nhau xem một cuốn sách thơ, chỉ vào một bài cụ thể

Các bước cụ thể để đặt mình vào vị trí người con là gì?

Sau khi đã đọc bài thơ, hãy thực hiện các bước sau cùng con (hoặc con tự thực hiện khi đã quen):

Xác định “Tôi” trong bài thơ: Đọc lại bài thơ và gạch chân hoặc khoanh tròn những từ nhân xưng ngôi thứ nhất số ít như “tôi”, “con”, “cháu”, hoặc những câu nói trực tiếp của nhân vật người con. Nếu bài thơ không có từ “tôi” rõ ràng nhưng rõ ràng là lời của người con (ví dụ, bài thơ nói về người mẹ qua cái nhìn của con), hãy giả định rằng đó là lời của “tôi”.
Tưởng tượng hoàn cảnh: Nhân vật người con đang ở đâu? Lúc nào (sáng, trưa, chiều, tối, mùa nào)? Xung quanh có ai khác không (mẹ, cha, bà, anh chị em)? Thời tiết thế nào? Hãy nhắm mắt lại và cố gắng hình dung khung cảnh đó một cách chi tiết nhất có thể.
Cảm nhận bằng các giác quan: Nếu là “tôi” trong bài thơ, tôi sẽ nhìn thấy gì? Nghe thấy gì? Ngửi thấy mùi gì? Nếm vị gì? Chạm vào sẽ thấy thế nào? Ví dụ, trong bài thơ về mẹ nấu cơm, tôi sẽ nhìn thấy khói bếp cay mắt, nghe tiếng củi reo tí tách, ngửi mùi cơm chín thơm lừng.
Đồng hành cùng cảm xúc: Đây là bước quan trọng nhất. Nhân vật người con đang cảm thấy gì? Vui, buồn, nhớ thương, giận dỗi, biết ơn, hối hận? Tại sao lại có cảm xúc đó? Nếu là tôi, trong hoàn cảnh ấy, tôi sẽ cảm thấy thế nào? Hãy để cảm xúc của nhân vật thấm vào mình.
Suy nghĩ như nhân vật: Nhân vật người con đang suy nghĩ gì về mọi người xung quanh, về sự việc đang diễn ra? Mong muốn điều gì? Lo sợ điều gì? Nếu là tôi, tôi sẽ suy nghĩ gì?
Tự hỏi và trả lời: Sau khi đọc xong, hãy để con tự hỏi những câu như: “Nếu con là bạn nhỏ trong bài thơ này, con sẽ làm gì?”, “Con có cảm xúc giống bạn ấy không?”, “Tại sao bạn ấy lại nói/làm như vậy?”.
Viết hoặc vẽ lại: Khuyến khích con viết một đoạn ngắn kể lại câu chuyện trong bài thơ từ góc nhìn của nhân vật người con, hoặc vẽ một bức tranh minh họa những gì con cảm nhận được khi đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ.

Đối với những khái niệm trừu tượng hoặc các quy trình phức tạp, việc phân tích từng bước, giống như khi tìm hiểu sục khí so2 vào dung dịch kmno4 trong hóa học, cũng đòi hỏi sự tuần tự và logic. Áp dụng phương pháp từng bước này vào việc cảm thụ thơ giúp trẻ có một lộ trình rõ ràng, không bị bối rối.

Cần lưu ý điều gì khi hướng dẫn trẻ?

Kiên nhẫn và khích lệ: Ban đầu, trẻ có thể gặp khó khăn trong việc tưởng tượng hoặc bày tỏ cảm xúc. Bố mẹ hãy kiên nhẫn, đặt câu hỏi gợi mở và luôn khích lệ sự cố gắng của con.
Không áp đặt: Đừng nói cho con biết nhân vật phải cảm thấy gì. Hãy để con tự cảm nhận và diễn đạt theo cách riêng của mình. Có thể những gì con cảm nhận khác với bố mẹ, và điều đó hoàn toàn bình thường.
Biến nó thành trò chơi: Đừng biến việc này thành bài tập. Hãy coi nó như một trò chơi nhập vai, một cuộc phiêu lưu vào thế giới tưởng tượng.

Những Bài Thơ Nào Phù Hợp Để Thực Hành?

Việc lựa chọn bài thơ có vai trò rất quan trọng để trẻ dễ dàng đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ. Những bài thơ có cốt truyện đơn giản, ngôn ngữ gần gũi và chủ đề quen thuộc với trẻ sẽ là lựa chọn lý tưởng.

Những bài thơ có nhân vật người con hoặc chủ đề tuổi thơ?

Có rất nhiều bài thơ Việt Nam hay rất phù hợp để thực hành kỹ thuật đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ:

Bài thơ về mẹ: Ví dụ như “Mẹ” của Trần Quốc Minh (có hình ảnh “má tóc trắng”), “Mẹ ốm” của Trần Đăng Khoa (diễn tả tâm trạng lo lắng của người con khi mẹ ốm), “Nghe tiếng giã gạo” của Hồ Chí Minh (dù Bác viết, nhưng có thể hướng dẫn trẻ cảm nhận như một người con nghe tiếng mẹ/bà giã gạo đêm khuya).
Bài thơ về cha: Ví dụ như “Nói với con” của Y Phương (người cha nói với con, nhưng trẻ có thể cảm nhận sự tự hào, yêu thương khi nghe những lời đó), “Cha” của Phạm Duy (một bài hát nhưng lời như thơ, diễn tả tình cảm con với cha).
Bài thơ về bà: “Tiếng gà trưa” của Xuân Quỳnh (nhân vật người cháu), “Bếp lửa” của Bằng Việt (nhân vật người cháu). Đây là những bài rất điển hình để đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ (vai cháu).
Bài thơ về quê hương, tuổi thơ: “Quê hương” của Tế Hanh (có góc nhìn của người con xa quê nhớ về), “Mây và Sóng” của Ta-go (nhân vật em bé chơi đùa).
Bài thơ về thầy cô, bạn bè: Những bài diễn tả cảm xúc của học trò.

Khi chọn bài, hãy đọc trước và xem liệu con có thể dễ dàng hình dung mình là nhân vật trong đó không. Ví dụ, khi phân tích phân tích bài thơ tĩnh dạ tứ, tuy là thơ cổ và góc nhìn người lớn nhớ nhà, nhưng bố mẹ vẫn có thể giản lược để hỏi con tưởng tượng cảm giác nhớ nhà khi xa bố mẹ sẽ như thế nào, từ đó dẫn dắt vào cảm xúc của nhân vật.

Làm thế nào để phân tích một ví dụ cụ thể?

Hãy lấy bài thơ “Mẹ ốm” của Trần Đăng Khoa làm ví dụ.

Bước 1 (Đọc và xác định): Đọc bài thơ. Xác định nhân vật “con” (tôi) xuất hiện xuyên suốt bài thơ.
Bước 2 (Tưởng tượng hoàn cảnh): Tôi (người con) đang ở nhà. Mẹ đang ốm, nằm trên giường. Quang cảnh yên tĩnh, có vẻ hơi buồn và lo lắng. Ngoài trời có thể có mưa hoặc gió heo may, khiến cái ốm của mẹ càng thêm nặng.
Bước 3 (Cảm nhận giác quan): Tôi nhìn thấy khuôn mặt mẹ xanh xao, đôi mắt trũng sâu. Nghe tiếng mẹ thở khò khè, tiếng ho khan. Ngửi thấy mùi thuốc bắc hoặc thuốc tây. Chạm vào trán mẹ thấy nóng ran. Nghe tiếng bà con hàng xóm hỏi thăm.
Bước 4 (Đồng hành cảm xúc): Tôi cảm thấy rất lo cho mẹ. Nhìn mẹ ốm, tôi thấy thương mẹ nhiều hơn bình thường. Tôi cảm thấy bất lực vì không giúp được gì nhiều ngoài việc quạt cho mẹ, lấy nước cho mẹ. Tôi cảm thấy hối hận vì những lúc đã làm mẹ buồn.
Bước 5 (Suy nghĩ như nhân vật): Tôi nghĩ: “Làm thế nào để mẹ nhanh khỏe?”, “Ước gì mình không làm mẹ lo lắng nữa”, “Mẹ vất vả vì mình nhiều rồi”.
Bước 6 (Tự hỏi/trả lời): “Nếu con là bạn Khoa, con sẽ làm gì cho mẹ?”, “Con có sợ khi thấy mẹ ốm không?”, “Điều gì trong bài thơ làm con xúc động nhất?”.
Bước 7 (Viết/Vẽ): Con có thể viết: “Hôm nay mẹ con ốm. Con thấy thương mẹ nhiều lắm. Con ước mẹ mau khỏe để…” hoặc vẽ hình mẹ ốm và con ngồi bên cạnh chăm sóc.

Bằng cách đi qua các bước này, việc đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ “Mẹ ốm” sẽ giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn tình yêu thương, sự hy sinh của mẹ và lòng hiếu thảo của người con.

Đứa trẻ đang vẽ tranh về một cảnh trong bài thơ, thể hiện cảm xúc của nhân vật

Những Thách Thức Thường Gặp Và Cách Vượt Qua

Không phải lúc nào việc đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ cũng diễn ra suôn sẻ. Sẽ có những lúc trẻ cảm thấy khó khăn, bối rối. Điều quan trọng là bố mẹ/người hướng dẫn cần nhận diện được những thách thức này và có cách hỗ trợ phù hợp.

Những khó khăn nào trẻ có thể gặp phải?

Một số khó khăn phổ biến khi trẻ cố gắng đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ:

Khó khăn trong việc tưởng tượng: Trẻ có thể không hình dung rõ ràng bối cảnh, âm thanh, hoặc cảm giác vật lý được mô tả trong bài thơ, đặc biệt nếu bài thơ đó sử dụng ngôn ngữ hoặc hình ảnh xa lạ với kinh nghiệm sống của trẻ.
Khó khăn trong việc nhận diện cảm xúc: Trẻ có thể đọc thấy những từ chỉ cảm xúc (buồn, vui, lo lắng) nhưng chưa thực sự hiểu hoặc cảm nhận được sâu sắc ý nghĩa của những cảm xúc đó trong bối cảnh bài thơ.
Ngại bày tỏ suy nghĩ, cảm xúc: Một số trẻ có thể cảm thấy rụt rè, ngại chia sẻ những cảm nhận mang tính cá nhân của mình về bài thơ hoặc về nhân vật.
Nhầm lẫn giữa cảm xúc của mình và cảm xúc của nhân vật: Đôi khi, trẻ có thể áp đặt hoàn toàn cảm xúc hiện tại của bản thân lên nhân vật mà không xem xét hoàn cảnh cụ thể của nhân vật trong bài thơ.
Bài thơ quá khó hoặc quá xa lạ: Lựa chọn bài thơ không phù hợp với lứa tuổi, vốn sống, hoặc có ngôn ngữ quá phức tạp cũng khiến việc đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ trở nên bất khả thi.

Ngay cả trong các lĩnh vực đòi hỏi sự phân tích logic và kiểm tra kiến thức khách quan như khi làm trắc nghiệm tin học 12 bài 13 hay lịch sử 12 bài 21 trắc nghiệm, việc hiểu rõ yêu cầu và bối cảnh câu hỏi là bước đầu tiên để có thể đưa ra câu trả lời chính xác. Tương tự, trong cảm thụ văn học, hiểu bối cảnh bài thơ và nhân vật là nền tảng để có thể “nhập vai” thành công.

Có cách nào để giúp trẻ vượt qua những rào cản này không?

Tuyệt nhiên là có! Dưới đây là một vài mẹo nhỏ bố mẹ có thể áp dụng:

Sử dụng công cụ hỗ trợ tưởng tượng:
- Hình ảnh: Tìm kiếm hình ảnh minh họa (nếu có) hoặc hình ảnh thực tế về bối cảnh, sự vật được nhắc đến trong bài thơ (ví dụ: cảnh làng quê, hình ảnh người mẹ, bếp lửa, con thuyền…).
- Âm thanh: Cho trẻ nghe những âm thanh gợi tả (tiếng mưa, tiếng gà gáy, tiếng sóng biển, tiếng ru hời).
- Vật thật: Nếu có thể, cho trẻ chạm vào những vật gợi cảm xúc (ví dụ: một chiếc áo cũ gợi nhớ về mẹ, một hòn sỏi nhặt ở quê…).
Gợi mở bằng câu hỏi chi tiết: Thay vì hỏi “Con thấy nhân vật buồn không?”, hãy hỏi “Điều gì trong bài thơ làm con nghĩ bạn ấy buồn?”, “Nếu con đang ở đó, nhìn thấy cảnh ấy, con sẽ cảm thấy thế nào?”. “Con có nhớ lúc nào con cũng cảm thấy buồn tương tự như vậy không?”.
Khuyến khích diễn kịch: Biến bài thơ thành một màn kịch nhỏ, trong đó con thủ vai nhân vật người con. Điều này giúp con vận động cơ thể, biểu cảm khuôn mặt và giọng điệu, từ đó dễ dàng bộc lộ cảm xúc hơn.
Kết nối với trải nghiệm cá nhân: Hỏi con xem con đã bao giờ ở trong hoàn cảnh tương tự nhân vật chưa? Con đã bao giờ cảm thấy giống nhân vật chưa? Việc kết nối với kinh nghiệm sống của chính con sẽ giúp con đồng cảm dễ dàng hơn.
Bắt đầu với bài thơ đơn giản nhất: Hãy chọn những bài thơ ngắn, ngôn ngữ dễ hiểu, và chủ đề cực kỳ gần gũi với con trước khi chuyển sang những bài phức tạp hơn.
Làm gương: Bố mẹ hãy thử tự mình đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ và chia sẻ cảm nhận của mình (tất nhiên, không áp đặt lên con). Khi thấy bố mẹ thoải mái bày tỏ, trẻ cũng sẽ cảm thấy tự tin hơn.

Vai Trò Của Bố Mẹ Trong Việc Hỗ Trợ Con

Bố mẹ chính là người bạn đồng hành quan trọng nhất trên hành trình học hỏi của con. Trong việc giúp con đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ, vai trò của bố mẹ không chỉ là hướng dẫn mà còn là nguồn cảm hứng và sự khích lệ.

Bố mẹ có thể hướng dẫn con như thế nào?

Đọc thơ cùng con: Dành thời gian đọc thơ cùng con mỗi ngày. Đọc diễn cảm, thay đổi giọng điệu cho phù hợp với từng đoạn thơ.
Đặt câu hỏi mở: Sau khi đọc thơ, đừng vội giải thích. Hãy hỏi con những câu hỏi mở như: “Con thích câu thơ nào nhất?”, “Vì sao con thích câu thơ đó?”, “Con nghĩ bạn nhỏ trong bài thơ đang cảm thấy thế nào?”, “Nếu con là bạn ấy, con sẽ nói gì?”.
Tạo không gian an toàn để chia sẻ: Khuyến khích con bày tỏ mọi suy nghĩ, cảm xúc mà không sợ bị đánh giá hay chê cười. Hãy lắng nghe một cách chân thành.
Kể chuyện về bài thơ: Biến bài thơ thành một câu chuyện kể. Điều này giúp con dễ dàng nắm bắt nội dung và nhân vật hơn.
Kết nối thơ với cuộc sống: Khi đọc bài thơ về mẹ, hãy nói về tình yêu của mẹ dành cho con. Khi đọc bài thơ về quê hương, hãy nói về những kỷ niệm đẹp của gia đình ở quê. Giúp con thấy thơ ca không xa lạ mà gắn liền với cuộc sống của chính mình.

Những hoạt động nào giúp củng cố kỹ năng này?

Ngoài việc đọc và thảo luận, có nhiều hoạt động sáng tạo khác giúp trẻ củng cố kỹ năng đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ:

Viết nhật ký cho nhân vật: Sau khi đọc một bài thơ, hãy khuyến khích con viết một trang nhật ký ngắn từ góc nhìn của nhân vật người con, kể lại một ngày hoặc một sự việc trong bài thơ.
Vẽ tranh hoặc tạo hình: Như đã nói ở trên, việc vẽ hoặc nặn tượng về cảnh trong bài thơ hoặc về nhân vật giúp trẻ hình dung và thể hiện cảm xúc.
Sáng tác thơ hoặc văn xuôi: Sau khi đã thấm nhuần cảm xúc của nhân vật, khuyến khích con thử viết một đoạn thơ hoặc một câu chuyện tiếp nối bài thơ, hoặc kể lại một trải nghiệm của mình với cảm xúc tương tự.
Thảo luận nhóm (với anh chị em hoặc bạn bè): Nếu có thể, cho trẻ thảo luận về bài thơ cùng những người khác. Việc nghe góc nhìn của người khác cũng là một cách tuyệt vời để mở rộng sự thấu hiểu.

Áp dụng những phương pháp này không chỉ giúp con học tốt môn văn mà còn là một cách tuyệt vời để gắn kết tình cảm gia đình. Dành thời gian cùng con khám phá thế giới thơ ca là những khoảnh khắc đáng nhớ mà cả bố mẹ và con đều trân trọng.

Tầm Ảnh Hưởng Rộng Hơn: Từ Thơ Ca Đến Cuộc Sống

Kỹ thuật đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ không chỉ giới hạn trong phạm vi cảm thụ văn học. Như một viên đá nhỏ ném xuống mặt hồ tĩnh lặng, nó tạo ra những gợn sóng lan tỏa đến nhiều khía cạnh khác trong cuộc sống và sự phát triển của trẻ.

Kỹ năng này giúp trẻ phát triển những gì ngoài việc học văn?

Việc thường xuyên thực hành đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ là một bài tập hiệu quả để rèn luyện trí tuệ cảm xúc và các kỹ năng mềm quan trọng:

Phát triển sự đồng cảm (Empathy): Đây là lợi ích rõ ràng nhất. Khả năng đặt mình vào vị trí người khác, hiểu được suy nghĩ và cảm xúc của họ là nền tảng của mọi mối quan hệ lành mạnh và sự tương tác xã hội tích cực.
Tăng cường khả năng giao tiếp: Khi hiểu được cảm xúc và suy nghĩ của người khác, trẻ sẽ biết cách lựa chọn từ ngữ và hành động phù hợp khi giao tiếp, tránh gây tổn thương và xây dựng mối quan hệ tốt đẹp.
Rèn luyện tư duy phản biện và phân tích: Việc tìm hiểu lý do đằng sau hành động và cảm xúc của nhân vật đòi hỏi trẻ phải suy nghĩ sâu sắc, phân tích các yếu tố trong bài thơ để đưa ra kết luận.
Nâng cao khả năng giải quyết vấn đề: Khi hiểu được các góc nhìn khác nhau, trẻ sẽ dễ dàng tìm ra giải pháp cho những xung đột hoặc vấn đề phức tạp trong cuộc sống, thay vì chỉ nhìn mọi thứ từ một phía.
Xây dựng lòng trắc ẩn và sự bao dung: Khi hiểu rằng mỗi người đều có những câu chuyện, những khó khăn riêng, trẻ sẽ dễ dàng tha thứ, bao dung và giúp đỡ những người xung quanh.

Chuyên gia giáo dục, bà Nguyễn Thị Mai, nhấn mạnh: > “Việc dạy trẻ đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ không chỉ là dạy văn học. Đó là dạy về con người, về cách chúng ta kết nối và sẻ chia. Kỹ năng này vô cùng thiết yếu trong thế giới ngày càng phức tạp như hiện nay.”

Hai đứa trẻ đang an ủi nhau, thể hiện sự đồng cảm học được

Kỹ năng “nhập vai” này có thể áp dụng trong những lĩnh vực nào khác?

Kỹ năng “nhập vai” hay đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ thực chất là một dạng của “nhập vai” vào góc nhìn của người khác. Kỹ năng này có thể áp dụng trong rất nhiều lĩnh vực khác trong cuộc sống:

Đọc truyện, xem phim: Tương tự như thơ, khi đọc truyện hoặc xem phim, trẻ có thể thử đặt mình vào vị trí của các nhân vật khác nhau để hiểu câu chuyện một cách toàn diện hơn.
Giải quyết mâu thuẫn: Khi có mâu thuẫn với bạn bè hoặc người thân, việc thử đặt mình vào vị trí của người đối diện sẽ giúp trẻ hiểu được cảm xúc và lý do hành động của họ, từ đó tìm ra cách giải quyết hòa bình.
Làm việc nhóm: Trong các hoạt động nhóm, việc hiểu và tôn trọng ý kiến của các thành viên khác là rất quan trọng. Kỹ năng này giúp trẻ dễ dàng làm việc hiệu quả hơn trong môi trường tập thể.
Học Lịch sử: Khi học lịch sử, việc thử đặt mình vào vị trí của những nhân vật lịch sử (người lính, người dân, nhà lãnh đạo…) trong bối cảnh cụ thể của thời đại họ sống sẽ giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn về các sự kiện và động cơ đằng sau chúng. Điều này có thể làm cho việc học những bài như lịch sử 12 bài 21 trắc nghiệm trở nên sống động và ý nghĩa hơn, không chỉ đơn thuần là ghi nhớ dữ kiện.
Học các môn khoa học xã hội khác: Địa lý (đặt mình vào vị trí người dân sống ở vùng đất đó), Giáo dục công dân (hiểu góc nhìn của người khác về các vấn đề xã hội)…

Về cơ bản, bất cứ khi nào cần hiểu góc nhìn của người khác, kỹ năng “nhập vai” đều phát huy tác dụng. Việc rèn luyện kỹ năng đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ từ sớm là một cách hiệu quả để chuẩn bị cho con một hành trang vững chắc bước vào đời.

Kết Nối Và Chia Sẻ Cảm Nhận

Cuối cùng, mục tiêu của việc đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ không chỉ là hiểu bài thơ đó một cách trọn vẹn, mà còn là để kết nối – kết nối với nhân vật, kết nối với nhà thơ, và kết nối với chính cảm xúc của mình. Sau khi đã trải nghiệm quá trình này, việc chia sẻ cảm nhận là bước cuối cùng nhưng vô cùng quan trọng.

Tại sao chia sẻ cảm nhận lại quan trọng?

Củng cố sự hiểu biết: Khi bày tỏ suy nghĩ và cảm xúc thành lời nói hoặc bài viết, trẻ sẽ củng cố lại những gì mình đã cảm nhận được.
Rèn luyện khả năng diễn đạt: Việc cố gắng tìm từ ngữ phù hợp để diễn tả cảm xúc phức tạp của nhân vật và của bản thân là một bài tập tuyệt vời cho kỹ năng ngôn ngữ.
Học cách lắng nghe và tôn trọng: Khi chia sẻ trong môi trường nhóm (gia đình, lớp học), trẻ học cách lắng nghe cảm nhận của người khác và nhận ra rằng có nhiều cách cảm thụ khác nhau về cùng một bài thơ.
Nhận được phản hồi: Bố mẹ hoặc thầy cô có thể đưa ra những câu hỏi gợi mở thêm hoặc những lời nhận xét mang tính xây dựng để giúp con nhìn nhận bài thơ ở nhiều góc độ hơn.

Hãy tạo điều kiện để con có thể chia sẻ cảm nhận của mình một cách thoải mái nhất. Có thể là kể lại cho bố mẹ nghe khi đi dạo, viết vào sổ tay, vẽ tranh, hoặc thậm chí là làm một video ngắn nói về bài thơ yêu thích của con.

Khuyến khích trẻ thử nghiệm và tìm tòi

Thế giới thơ ca vô cùng phong phú và đa dạng. Mỗi bài thơ là một cánh cửa mở ra một thế giới khác, một câu chuyện khác. Hãy khuyến khích con không ngại thử nghiệm kỹ thuật đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ với nhiều bài thơ khác nhau, từ những bài hiện đại, gần gũi đến những bài thơ mang tính biểu tượng hơn.

Có thể ban đầu con chỉ cảm nhận được những điều đơn giản. Nhưng qua thời gian và sự luyện tập, khả năng thấu hiểu và đồng cảm của con sẽ ngày càng sâu sắc. Hãy để con tự do khám phá, tự do cảm nhận, và tự do yêu thơ theo cách của riêng mình.

Việc đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ không phải là một công thức cứng nhắc mà là một lời mời gọi đến sự tưởng tượng, sự đồng cảm và sự kết nối. Đó là một hành trình khám phá thế giới nội tâm của nhân vật và của chính mình.

Hy vọng với những chia sẻ từ Nhật Ký Con Nít hôm nay, bố mẹ và các con đã có thêm một mẹo hay để hành trình chinh phục thơ ca trở nên ý nghĩa và thú vị hơn. Đừng ngần ngại thử áp dụng kỹ thuật đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ ngay từ hôm nay nhé! Chúc các bố mẹ và các bạn nhỏ có những giờ phút đọc thơ thật tuyệt vời và đầy cảm xúc. Hẹn gặp lại trong những bài viết mẹo vặt cuộc sống tiếp theo!